Traktat pandemiczny coraz bliżej. Ogłoszono termin zakończenia prac

Adobe Stock

• Światowa Organizacja Zdrowia ogłosiła termin zakończenia prac nad tzw. traktatem pandemicznym. Ma on być gotowy do maja 2025 roku.

• Na temat kształtu dokumentu dyskutowano podczas ostatniego posiedzenia Międzyrządowego Organu Negocjacyjnego (ING), czyli gremium odpowiadającego z ramienia WHO za przygotowanie projektu traktatu.

• W trakcie spotkania głos zabierali przedstawiciele Unii Europejskiej, państw członkowskich WHO oraz delegaci różnych organizacji pozarządowych

• Reprezentantka Unii Europejskiej, występująca w imieniu wszystkich 27 państw członkowskich, poparła kontynuowanie prac nad traktatem.

Opracowywana umowa międzynarodowa ma na celu stworzenie globalnego systemu gotowości, zapobiegania i przeciwdziałania rozprzestrzenianiu się chorób zakaźnych. Znaczna część przepisów kolejnych projektów traktatu wywołała jednak liczne kontrowersje, skupiające się wokół możliwości ograniczenia suwerenności państw członkowskich, zwiększenia kompetencji WHO czy potencjału ograniczenia prawa do wolności słowa pod pozorem zwalczania „dezinformacji” oraz „informacji wprowadzających w błąd”. Krytykowano także sam sposób prowadzenia prac nad traktatem, które, zdaniem wielu ekspertów, nie są dostatecznie transparentne. O skali zamieszenia może świadczyć fakt, iż w maju bieżącego roku wszyscy republikańscy senatorowie zasiadający w izbie wyższej Kongresu USA, wystosowali list do prezydenta Joe Bidena, w którym wzywają go do wycofania poparcia dla prac prowadzonych nad antypandemicznymi regulacjami w WHO.

Ostatnie, przeprowadzone w ramach dwóch sesji spotkanie INB, poświęcono kwestiom dotyczącym przepisów projektu traktatu, które odnoszą się do badań i rozwoju (art. 9) oraz finansowania (art. 20). Spotkanie rozpoczęło się od przemowy, którą wygłosił dr Tedros Adhanom Ghebreyesus, Dyrektor Generalny Światowej Organizacji Zdrowia.

– Wierzę, że dzięki przedstawionym propozycjom udało się osiągnąć zamierzony cel. Stoicie przed wyzwaniem polegającym na zachowaniu równowagi pomiędzy terminowym zakończeniem prac nad dokumentem, a uzyskaniem możliwie najmocniejszego tekstu. Jak już wcześniej wspomniałem, wzywam was byście nie pozwolili, by to co doskonałe, stało się wrogiem tego co dobre. Nasz podzielony świat potrzebuje nadziei, że pomimo różnic politycznych i ideologicznych między krajami, mogą one nadal łączyć się w celu znalezienia wspólnych rozwiązań wspólnych problemów. Wy możecie dać tę nadzieję. Możecie pokazać, że multilateralizm wciąż żyje i ma się dobrze. Tak jak zrobiliście to na Światowym Zgromadzeniu Zdrowia wcześniej w tym roku, przyjmując ważne poprawki do Międzynarodowych Przepisów Zdrowotnych – podkreślił etiopski polityk.

Dalej odniósł się do opóźnienia prac nad traktatem oraz rozbieżności w opiniach przedstawicieli poszczególnych państw.

– Powiedziałem też wcześniej, że nikt nie dostanie wszystkiego, czego chce. Każdy musi coś dać, inaczej nikt nic nie dostanie. Nalegam, aby kierować się zdrowiem publicznym i nadal koncentrować się na konsensusie – stwierdził Dyrektor Generalny WHO.

W dalszej części głos zabrali przedstawiciele delegacji państw członkowskich WHO. Reprezentantka Malezji zwróciła uwagę na postanowienia projektu traktatu dotyczące solidarności pomiędzy członkami WHO.

– Kiedy mówimy o sprawiedliwości i solidarności, nie odnosimy się do ideału, ale do praktycznego aspektu, który powinien znaleźć odzwierciedlenie w tekście. Obecny projekt tekstu negocjacyjnego INB poczynił postępy w zakresie kilku postanowień związanych z sprawiedliwością, ale w wielu obszarach nadal konieczna jest znaczna poprawa – zauważyła.

Przedstawicielka Unii Europejskiej, występująca w imieniu wszystkich 27 państw członkowskich, zwróciła uwagę, iż uznanie prac nad tekstem traktatu za sukces zależy od jego ostatecznego kształtu.

– Chcemy również podkreślić, że ostatecznie to, co zagwarantuje sukces porozumienia pandemicznego, to jego treść. (…) Jak wiecie, zawsze było to i pozostanie niezbędne, abyśmy mogli umożliwić pomyślne zakończenie tych negocjacji. Z niecierpliwością czekamy na konstruktywne zaangażowanie się w dyskusje podczas tego spotkania w celu szybkiego posunięcia procesu do przodu w kierunku ostatecznego celu – zaznaczyła.

Reprezentantka Międzynarodowej Federacji Stowarzyszeń Studentów Medycyny (International Federation of Medical Students' Associations) w swoim wystąpieniu podkreśliła znaczenie prac prowadzonych w WHO oraz znaczenie pandemii COVID - 19.

– Jako podmioty świadczące opiekę zdrowotną byliśmy świadkami ogromnych wyzwań, przed którymi stanęły nasze systemy opieki zdrowotnej podczas pandemii Covid-19. Lekcja jest jasna, nasz świat nigdy więcej nie może stawić czoła pandemii będąc nieprzygotowanym. Jest to wielka okazja w historii. Możliwość przekształcenia naszych systemów opieki zdrowotnej tak, aby opierały się na równości, ciągłej woli politycznej i międzynarodowej współpracy jest niezbędna dla przyszłości, w której żaden kraj nie zostanie w tyle. Aby zapewnić globalne bezpieczeństwo zdrowotne, wzywamy do zaangażowania na wysokim szczeblu do końca tego roku – oznajmiła.  

Przedstawiciel Panelu na rzecz Globalnej Konwencji Zdrowia Publicznego (Panel for a Global Public Health Convention) stwierdziła, iż dynamika negocjacji powinna zostać utrzymana, tak aby z sukcesem zakończyć prace nad traktatem. Reprezentant Pandemic Action Network zwrócił natomiast uwagę na przebieg procesu negocjacyjnego.

– Słyszeliśmy od wielu negocjatorów, że problemem nie jest tak naprawdę czas, ale wola polityczna, a znalezienie takiej woli jest bardziej prawdopodobne poprzez dostosowanie pewnych warunków i formatów niż czekanie – zauważył.

W wystąpieniu zamykającym sesję, Dyrektor Generalny WHO podziękował uczestnikom prac za wkład i postępy w pracach nad traktatem, zwracając uwagę na skomplikowany charakter tego procesu.

– Umowy międzynarodowe wymagają czasu, zajmują wiele lat - wskazał dr Tedros Adhanom Ghebreyesus.

– Dziękuję bardzo za całą ciężką pracę. Przebyliście długą drogę. To, co zostało, nie jest tak naprawdę znaczące. Wierzę, że możecie to zrobić i zakończyć w terminach, które już ustaliliście w rezolucji ostatniego zgromadzenia – zaznaczył etiopski polityk, kończąc tym samym przeprowadzone w hybrydowym formacie spotkanie.

Ponadto, WHO wskazała nowy termin zakończenia prac nad Traktatem. Działania w tej sprawie rozpoczęto bowiem w grudniu 2021 roku, planując ich sfinalizowanie do rozpoczęcia 77. sesji Światowego Zgromadzenia Zdrowia, która miała miejsce w dniach 27 maja - 1 czerwca 2024 roku. Jednak z powodu wielu kontrowersji oraz braku możliwości osiągnięcia porozumienia przez państwa biorące udział w procesie negocjacyjnym, tego terminu nie udało się dotrzymać. Według niedawno opublikowanego przez WHO dokumentu, projekt umowy międzynarodowej ma być gotowy do 78. sesji Światowego Zgromadzenia Zdrowia, której rozpoczęcie planowane jest na 19 maja 2025 roku. Dlatego też Instytut Ordo Iuris na bieżąco monitoruje prace prowadzone w WHO, analizując dokumentację udostępnianą przez INB po każdym ze spotkań tego gremium.